Sadržaj stranice
Mineralne vune su materijali za toplotnu, zvučnu i protivpožarnu izolaciju prirodnog, odnosno mineralnog porekla.
Mineralna vuna kao materijal za termoizolaciju treba da zaštiti od toplotnih promjena, da održi prijatnu temperaturu u unutrašnjosti objekta, da spriječi stvaranje vlage i da posljedično smanji potrošnju električne energije.
Staklena vuna je vrsta mineralne vune i ne treba je miješati sa kamenom vunom.
Staklena vuna je idealan izolacioni materijal za potkrovlja, tavanice, spuštene plafone i pregradne zidove. Kompaktan je materijal, ne podleže gorenju i hidrofoban je, odnosno, kada dođe u dodir sa vodom, osuši se bez gubljenja svojih karakteristika.
Prvi pomen staklene vune kao termoizolacionog materijala javlja se 30-ih godina prošlog veka. Sve do 90-ih za staklenu vunu se smatralo da je materijal jako štetan po zdravlje, kako tokom ugradnje, tako i tokom korištenja. Bila je na listi kancerogenih materijala, jer je često sadržavala azbest i izazivala iritaciju kože, očiju i disajnih puteva.
Danas, uz promjenu i unapređenje tehnologija za izradu staklene vune, ona je postala bezbjedna, netoksična, bezopasna i ispunjava sve standarde kada je zdravlje ljudi u pitanju, a također je postala i neizbježan proizvod na gradilištima.
Pored svega toga, staklena vuna je prošla kroz niz testova koje je provjerila svjetska zdravstvena organizacija, kao i ekspertske grupe, te dobila pozitivnu ocjenu sa aspekta potencijalne štetnosti po zdravlje ljudi.
Prema istraživanjima, staklena vuna se nalazi u grupi proizvoda koji nisu štetni po ljudsko zdravlje. Ipak, u radu sa staklenom vunom može doći do mehaničkih iritacija kože, pa je preporuka da se prilikom ugradnje koriste zaštitne rukavice i naočare.
Proizvodnja staklene vune
Sirovine koje se koriste za dobijanje staklene vune su stakleni otpad i sirovine za izradu stakla kao što su kvarcni pijesak, krečnjak i soda. Po potrebi može se dodati i silikon radi postizanja veće otpornosti na prisustvo vode.
U novije vreme se u mnogo većim količinama koristi stakleni otpad – prozorska stakla i staklene ambalaže. Procenat otpada se kreće 30-60%, dok je u nekim fabrikama čak i 80%.
Tehnologija proizvodnje staklene vune vrši se u dve faze.
Prva faza predstavlja topljenje sirovina u jednu kompaktnu masu, dok je druga faza dobijanje tankih, staklenih niti.
Mineralne sirovine se tope na temperaturi od 1300 do 1500 °C. Rastopljena masa se kontinuirano pretvara u vlakna propuštanjem kroz sito u procesu predenja. Vlaknima se dodaje mala količina veziva, najčešće vezivo na bazi fenolne smole, koja djeluje kao lijepak i održava masu kompaktnom. Vlakna se zatim brzo hlade, vezivo stvrdnjava u tunelskoj peći na otprilike 250 °C. Time staklena vuna dobija pravi oblik i odgovarajuća mehanička svojstva.
Tipičan sastav staklene vune je 70% recikliranog stakla, 0,5-7% veziva (najčešće na bazi fenolne smole), 0,5% mineralnog ulja, da bi se izbjeglo prašenje pri proizvodnji i dvije standardne komponente – kvarc i krečnjak.
Postoje tri načina za dobijanje tankih vlakana staklene vune. Primjenom jedne od ovih metoda ili njihovom kombinacijom može se dobiti adekvatan kvalitet ovog termoizolacionog materijala:
- provlačenjem niti iz rastopljenje staklene mase kroz “vatrostalna sita” sa malim otvorima 2-3 mm i njihovim namotavanjem na koture (remenice) koji se rotiraju velikom brzinom. Na taj način se dobijaju vlakna koja mogu biti duga i po nekoliko desetina kilometara, maksimalne debljine 1 μm
- raspršivanjem otopljenje staklene mase, uduvavanjem pare ili gasa pod visokim pritiskom da bi se dobila kratka i gruba staklena vlakna
- centrifugalna metoda sa rotirajućim horizontalnim pločama. Rastopljena staklena masa pada na ploče formirajući tanki film preko ploča. Uslijed djelovanja centrifugalne sile dolazi do opadanja površinskog napona i tada se tanka staklena vlakna “otkinu i otpadaju” iz tankog filma
Proces se smatra završenim tek onda kada staklena vuna, koja je inače bijele boje, poprimi tipičnu žutu boju. Na kraju procesa proizvodnje staklene vune, ona se pakuje u rolne ili ploče željenih oblika i veličina, sa različitim termičkim i mehaničkim svojstvima. Također, može se proizvesti kao materijal koji se može raspršiti na površinu koju treba izolovati.
Svojstva staklene vune
Pored glavne osobine staklene vune, termoizolacione sposobnosti, ona je elastična, te se lako prilagođava svim površinama i oblicima i time se smanjuje mogućnost eventualnog stvaranja toplotnih mostova.
Također, njena elastičnost omogućava i lakše pakovanje u rolne, a samim tim je i olakšan transport i skladištenje. Karakteriše je mekoća, pa je zbog toga pogodna samo za mjesta koja ne podliježu velikom pritisku.
Odlično apsorbuje zvuk, ima visoku otpornost na požar, jer joj je maksimalna radna temperatura 230 °C , a tačka topljenja oko 700 °C, te spade u klasu negorivih materijala. Djelimično je otporna na vlagu, pa nije preporučljivo ugrađivati je na mjestima koja su podložna pojavi vlage, kao što su podrumske prostorije. Otporna je na raspadanje, starenje, insekte i razvoj mikroorganizama i ne izaziva koroziju materijala.
Staklena vuna kao termoizolacioni materijal predstavlja pravog malog ekologa. Pri proizvodnji i eksploataciji staklene vune smanjena je emisija ugljen-dioksida u odnosu na druge termoizolacione materijale.
Jednom kad ugradimo staklenu vunu u svoj dom, imamo smanjenju potrebu za grijanjem i hlađenjem, samim tim trošimo manje energenata, te naš objekat ispušta manje štetnih materija u okolinu.
Na svaku jedinicu ugljen-dioksida emitovanog u atmosferu prilikom proizvodnje, prevoza i ugradnje staklene vune, u njenom životnom ciklusu se čak 121 put više spriječi emisija ugljen-dioksida u atmosferu, a sve zbog toga što se korištenjem staklene vune smanjuje potrošnja energije.
Odlikuje je mali koeficijent toplotne provodljivosti. Što je ovaj koeficijent niži veća je termoizolaciona sposobnost materijala. Također, kod staklene vune važi da se sa gustinom povećava toplotna provodljivost.
Najčešće se upotrebljava staklena vuna gustine između 10 i 100 kg/m3, a koeficijent toplotne provodljivosti je između 0,045 i 0,032 W/mK.
Svojstva staklene vune variraju od proizvođača do proizvođača. Ono što je zajedničko za sve proizvođače je da svi oni u specifikacijama navode raspone za određena svojstva staklene vune.
Ipak treba reći da nezavisno od proizvođača svojstva staklenih vuna se međusobno minimalno razlikuju.
Jedno od glavnih pitanja kojim se vodimo prilikom odabira odgovarajuće termoizolacije je cijena. Ugradnja termoizolacije je velika investicija, jer ne obuhvata samo kupovinu staklene vune, već i cijenu ostalog neophodnog materijala za ugradnju.
I pored visoke cijene, zbog termofizičkih karakteristika staklene vune, uštede energije, smanjenja emisija ugljen-dioksida u atmosferu i brzine ugradnje, predstavlja jedan od najboljih izolacionih materijala po ukupnim karakteristikama.
Za kraj, ono što treba naglasiti je da je ulaganje u termoizolaciju staklenom vunom investicija koja se isplati kroz smanjenje računa kako zimi, tako i leti, za maksimalno 4-6 godina u odnosu na neizolovan objekat.
